Plaid yn cyflawni dros Gymru

Mae rhywbeth boddhaol iawn am res o gyhoeddiadau gan Weinidogion Plaid Cymru sy’n cyflawni rhywbeth adeiladol er budd Cymru. Yn ddiweddar, cawsom gyhoeddiad trydaneiddio'r rheilffyrdd gan Ieuan Wyn Jones a’r Cynllun Cymorth i Newydd-ddyfodiaid Ifanc (YESS) a gyhoeddwyd gan Elin Jones. Yr hyn sy’n neilltuol o foddhaol yw llwyddiant Ieuan Wyn Jones yn perswadio llywodraeth San Steffan y bydd Cymru a’i heconomi yn elwa o drydaneiddio.

Plaid delivering for Wales

There is something satisfying in a procession of announcements from Plaid Cymru Ministers delivering something constructive for the benefit of Wales. Lately we have had the railway electrification announcement by Ieuan Wyn Jones and the Young Entrants Support Scheme (YESS) announced by Elin Jones. Its particularly pleasing for Ieuan Wyn Jones to have persuaded the Westminster government that electrification will benefit Wales and its economy.

Sioe Frenhinol Cymru 2009

Mae gan Gymru le i fod yn falch o’i digwyddiadau cenedlaethol, yr Eisteddfod Genedlaethol, Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Eisteddfod Gerddorol Ryngwladol Llangollen, Pencampwriaeth Rygbi’r Chwe Gwlad yng Nghaerdydd ac wrth gwrs, Sioe Frenhinol Cymru. Fel y dywedodd un siaradwr yr wythnos hon ‘dewch o hyd i 10% o boblogaeth Cymru yma yr wythnos hon, ac nid oes syndod mai yn y digwyddiadau hyn y daw’r teulu Cymreig ynghyd i gystadlu, i gymharu a rhwydweithio, y rheswm dros bresennoldeb llawer o wneuthurwyr penderfyniadau.

Mae’n debyg fod hyn yn cyfrannu’n sylweddol at lwyddiant y sioe a’r gwahaniaeth rhwng RWAS ac RASE; mae’r RWAS yn sioe amaethyddol, yn sioe geffylau, marchnad Sul fawr, cyfle i rwydweithio, a llawer mwy. Golyga wahanol bethau i wahanol bobl.
Cafwyd tywydd derbynniol dydd Llun, glaw ysgafn gydag ambell ysbaid o heulwen dydd Mawrth, glaw trwm dydd Mercher, nol i’r gwaith yn y Brifysgol dydd Iau a mynd a’m siwt at y sychlanhawyr. Dyma rai o’r uchafbwyntiau a brofais yn ystod y 3 diwrnod:-

Pryder mwyaf – gwylio’r rhedwyr gyda’i meirch dydd Mercher a gobeithio na fyddant yn llithro yn y mwd a brifo.
Joc orau – “The Liberal Democrats were on a stand just around the corner yesterday but they can’t decide where to go today!”
Roedd hyn ar stondin cwango adnabyddus
Digwyddiad mwyaf annarferol – brysio heibio stondin y Toriaid (yn edrych am Glyn Davies i gymharu nodiadau) a chlywed rhywun yn gweiddi ‘Penri’ o’r allfaes i’r chwith. Neb llai na Mark (Williams) newydd weld etholwr o Geredigion yr oedd yn ei adnabod. Sgwrs dda ond cefais fy nrysu braidd gan Kirsty yn gwgu yn y cefndir, fi neu Mark oedd yn ei chael hi?
Boddhad mwyaf – cyn-fyfyrwyr bellach yn arweinyddion o fewn eu meysydd ac yn diolch i Brifysgol Aberystwyth am eu haddysg.
Cwrw gorau – dim llai na chwrw Penlon Steffan a Penny, cynnyrch wedi’i fragu o Haidd Ceredigion.

Royal Welsh Show 2009

The Welsh nation has to be proud of its national events, the National Eisteddfod, National Urdd Eisteddfod, possibly the Llangollen International Eisteddfod, 6 Nations Rugby in Cardiff and of course the Royal Welsh Show. As one speaker said this week 'you will find 10% of the population of Wales here this week' and its no wonder that these are events where the Welsh family comes together to compete, compare and network hence the presence of many decision makers. This is probably a major contributor to its success and the difference between RWAS and RASE, the RWAS is an agricultural show, a horse show, a large Sunday market, an opportunity for networking and much more. It means different things to different people.

Monday was just about right with the weather, Tuesday light rain indispersed with sunlight, Wednesday heavy rain in shorter periods indispersed with no sunlight, Thursday went to work at the University and took my suit to the dry cleaners. However I had highlights throughout the first 3 days:-

Most concern - watching the runners with stallions on Wednesday hoping they wouldn't slip and be hurt in the mud.

Best joke- "The Liberal Democrats were on a stand just around the corner yesterday but they can't decide where to go today!" this was on the stand of a well known quango.

Most unusual occurance- walking quickly past the Tory stand (looking for Glyn Davies to compare notes!) when suddenly over the other shoulder the shout of 'Penri' bellows from the left outfield. None other than Mark (Williams) having just spotted a constituent from Ceredigion whom he recognised. Good chat but a bit perplexed by the scowl in the background from Kirsty, was it meant for me or Mark?

Most satisfying - former students now leaders in their field thanking Aberystwyth University for their education.

Best beer - none other than Steffan and Penny's Penlon produce brewed form Ceredigion Barley.

I can't wait for next year!

Barnett, Holtham, ariannu teg a’r Arglwyddi

Mae adroddiadau arwyddocaol bellach yn cael eu henwi ar ôl eu cadeirydd neu gydlynydd ac yn aml, heb unrhyw gyfeiriad at eu pwrpas. Beth wnaeth ‘Wanless?’ A beth am ‘Dearing’? Mae’r un yn wir am fformiwla ‘Barnett’ ac adroddiadau arno megis 'Holtham' Nid yw hyn yn tanseilio eu pwysigrwydd, yn wir, maent o bwys mawr ac yn hynod berthnasol. Yn ôl y Bas Data Cyfenwau 'Barnett' yw cyfenw un oedd yn byw ar “dir wedi ei glirio trwy losgi” (Baernet) neu enw personol “Bernhard” yn golygu “arth-ddewr.” Nid anodd yw hi yng Nghymru i wneud y naid gysyniadol o ‘slash and burn’ i’r noddi diffygiol a gynhyrchir gan fformiwla Barnett. Mae ‘Holtham’, ar y llaw arall, yn gyfenw lleoliadol Eingl-Sacson o Hampshire sy’n disgrifio rhywun o fferm, neu yn aml, rhywun sydd wedi symud ymaith. Mewn iaith gyfoes - ‘mynd yn frodorol’.
Nid yw marsianfancwyr dinesig yn cael eu hadnabod am ‘fynd yn frodorol’ y tu allan i Lundain, hyd yn oed os ydynt wedi eu geni yng Nghymru, felly pan fo hynny’n digwydd rhaid bod mater sy’n werth ei ystyried.

Yn ystod y pythefnos diwethaf rydym wedi cael Adroddiad Holtham ac adroddiad yr Arglwyddi ar 'Barnett'. Mae’r ddau yn dod i’r casgliad nad yw’r fformiwla’n gweithio, dywedwch rywbeth newydd wrthym meddech chi, ond nid dyna’r pwynt. I newid rhan gymhleth o waith y Trysorlys yn llwyddiannus rhaid i chi adeiladu consensws; mae adroddiadau annibynnol megis Holtham yn werth eu ffortiwn, ond mae adroddiadau gan fawrion Pwyllgor yr Arglwyddi yr un mor rymus gan iddynt siarad yr un iaith â Swyddogion y Trysorlys sy’n gyfrifol am fformiwla Barnett. Mae’n rhan o’r un broses dros newid.

Yn ystod y 13 mlynedd diwethaf mae Llafur Cymru wedi dewis peidio manteisio ar y cyfle i sbarduno newid. Maent yn dadlau, fel Paul Murphy, nad yw newid yn angenrheidiol ac y bydd Cymru ar ei cholled; eto’n codi ofn yn ddiangen pan nad oes dadl arall yn bodoli. Gallaf ganfod dadl symlach, sef fod y mwyafrif o ASau Llafur yn ddifater ar y gorau, ac fel arfer yn wrthweithiol tuag at ddatganoli rhag ofn iddo effeithio eu statws. Po fwyaf fo’n rhaid i’r Cynulliad sgrialu am arian a cheisio cynnal gwasanaethau addysg ac iechyd cyhoeddus dan bwysau aruthrol, y mwyaf anghynaladwy y bydd datganoli’n ymddangos. Gyda blynyddoedd o reolaeth Geidwadol o’n blaenau yn dilyn yr Etholiad Cyffredinol, mae’n strategaeth ddinosoraidd y byddant yn ei ddifaru mewn amser.

Democratiaid Rhyddfrydol eisiau gwahardd dwr potel o Geredigion.

Os oes rhywbeth nad oes prinder ohono yng Ngheredigion, dŵr yw hwnnw, ac os yw’r prynwr yn fodlon talu am ddŵr wedi’i botelu yna gadewch i hynny gyfrannu tuag at yr economi leol. Am y rheswm hwn, mae gennym ddau gwmni llwyddiannus TyNant a Llanllyr yn gwerthu dŵr i’r cyhoedd ehangach a masnach bwytai yn neilltuol. Mae’r poteli’n gain a’r dŵr yn flasus, rhaid eu canmol am greu cynnyrch gwerthfawr!

Mae’n bosib i chi glywed am waharddiad arfaethedig ar ddŵr potel yn Awstralia ond mae’r Democratiaid Rhyddfrydol eisiau ei ymestyn i Geredigion a thu hwnt. Ar Dau o'r Bae ddydd Gwener diwethaf 10/7/2009 cytunodd y Cyngh Mark Cole (cynorthwy-ydd Mark Williams AS a Maer presennol Aberteifi) gyda Vaughan Roderick y dylem ‘heb os’ wahardd dŵr potel. Beth ddaeth dros ei ben? Byddai’r gost i economi Ceredigion yn sylweddol.

Tybed beth mae Mattew Gee, un o Ddemocratiaid Rhyddfrydol blaenaf Ceredigion yn feddwl o hyn oll? Mae ef a’i frawd yn rhedeg pethau yn Llanllyr ac mae’n debyg na fyddant yn bles iawn gydag ymadrodd y Cyngh Cole. Beth am yr holl unigolion sy’n gweithio i’r ddau gwmni? Gwaharddwch ddŵr potel meddai’r Cyngh Cole a gwnewch yr holl bobl hyn yn ddi-waith, cyngor gwael o ystyried cyflwr enbydus yr economi.

Meddyliwch cyn siarad Gynghorydd Cole!

Barnett, Holtham, fair funding and the Lords

Major reports are now named after their chair or co-ordinator and often have no reference to their purpose, what did 'Wanless' do? How about 'Dearing'? The same is true for the 'Barnett' formula and reports about it such as 'Holtham'. This doesn't understate their importance, they are extremely important and relevant. According to the Surname Database 'Barnett' is a surname describing one who lived on "land cleared by burning" (Baernet) or a personal name "Bernhard" meaning "brave-bear". It isn't difficult in Wales to make the conceptual jump from 'slash and burn' to the deficient funding produced by the Barnett formula. 'Holtham' on the other hand is an Anglo Saxon locational surname from Hampshire describing someone from a farm in the hollow and often attributed to one who has moved elswhere. In modern parlance - 'gone native'. City merchant bankers, even if they are born in Wales, are not known for 'going native' outside the City of London, so when it happens there must be an issue worth considering. (I taking a liberty with the 'going native' point as it fits with the descriptor for 'Holtham' so please don't accuse me of 'over-egging' the argument!)

In the last fortnight we have had the Holtham Report and a major Lords Report on 'Barnett'. Both conclude that the formula doesn't work, tell us something new you say, but that is not the point. To successfully change a complicated part of Treasury work you have to build a consensus, independent reports like Holtham are worth their weight in gold but reports from the 'great and good' on the Lords Committee are equally powerful since they speak the same language as Treasury Officials responsible for the Barnett formula. It is part of the same process for change.

During the last 13 years Westminster Welsh Labour have had the opportunity to instigate change but have chosen not to do so. They argue like Paul Murphy that no change is necessary and Wales will lose out, again put the frightners up when no other arguments exist. I find a simpler argument, the majority of Welsh Labour MP's are apathetic at best and usually antagonistic toward devolution lest it affect their status. The more the Assembly has to scrabble for cash and run a pressurised public health and education service then the more unsustainable devolution will appear. With years of Tory rule ahead after the General Election it is a dinosaurial strategy that they will live to regret.

Nerys Evans AM

Nerys visited Ceredigion on Thursday to talk to the Constituency about Plaid Cymru Education Policy. We had a chance beforehand to meet up with Gareth Ioan the Chair of Governors for the new primary school being built in Cross Inn and visit the site itself.

Liberal Democrats want to ban bottled water from Ceredigion

If there is something Ceredigion has plenty of its water, and if the consumer is willing to pay for water in bottled fashion then let it contribute to the local economy. Its for this reason we have two successful companies TyNant and Llanllyr selling water to the wider public and the restraunt trade in particular. The bottles are elegant and the water tasty, well done them on creating a valuable product!

You may well have heard of a proposed ban on bottled water in Australia but the Liberal Democrats want it extended to Ceredigion and beyond. On Dau o'r Bae last Friday 10/7/2009 Cllr Mark Cole (right hand man to Mark Williams MP and current Mayor of Cardigan) agreed with Vaughan Roderick that we should 'definitely' ban bottled water. What was he thinking? The cost to the Ceredigion economy would be substantial.

I wonder what leading Ceredigion Liberal Democrat Mattew Gee thinks of this? He and his brother run the Llanllyr operation and are likely not to be best pleased with Cllr Cole's utterances. What about all the individuals who work for the two companies? Ban bottled water says Cllr Cole and put them out of work, not good advice with the economy in its current perilous state.

Think before you speak Cllr Cole. With friends like this.....................!!!

Cefnogwyr Cerddoriaeth Beripatetig Ceredigion

Mae’r hyfforddiant a ddarperir gan Athrawon Cerddoriaeth Beripatetig Ceredigion ymysg y gwasanaethau mwyaf llwyddiannus ac effeithiol ym mhortffolio Cyngor Sir Ceredigion. Mae’n galluogi unigolion i ddysgu a datblygu sgiliau chwarae offerynnau; i gydweithio ag eraill fel aelod o gerddorfa, band, ensemble neu gor; ac i gyflawni’r safonnau cerddorol uchaf posib. Mae’r gwasanaeth yn ennill edmygedd ledled Cymru a thu hwnt.

Mae cynigion Cabinet Cyngor Sir Ceredigion i ad-drefnu ac ail-ariannu’r gwasanaeth yn peri pryder mawr i ddisgyblion, cyn-ddisgyblion, athrawon a rhieni oll. Ni ddylai’r gwasanaeth, ar unrhyw gyfrif, gael ei leihau mewn unrhyw ffurf. Mae amheuaeth wedi’i fynegi parthed y rhagdybiaethau ariannol a ddefnyddiwyd yn yr ad-drefniad, a’r safbwynt sydd wedi’i fabwysiadu gan yr uwch reolwyr a chynghorwyr gwasanaeth sy’n gyfrifol am y broses o wneud penderfyniadau.

Efallai nad yw hyn yn achos o’r ‘lunatics in charge of the asylum’ ond heb os, dyma enghraifft o’r ‘bean counters in charge of education’. Nid fel hyn y dylai hi fod. Rhaid i ni ddangos cefnogaeth i’n athrawon peripatetig ac ymgyrchu i gynnal y gwasanaeth fel y mae. Rwyf wedi creu Grwp Facebook i ymgyrchu dros yr achos. Plîs ymunwch.

Dychwelyd at ragrith y Lib Dems!

Beth yw safbwynt y Democratiaid Rhyddfrydol ar dai fforddiadwy? Gwnaeth Mark Stephens, y cynghorydd Dem Rhydd sy’n gyfrifol am gyllid yng Nghaerdydd, ddatganiad yn nodi fod yn rhaid i'r Llywodraeth Gymreig roi'r gorau i gefnogi tai fforddiadwy tra bod Peter Black, eu llefarydd yn y Cynulliad wedi dweud nad yw llywodraeth Cymru'n Un yn gwneud digon dros dai fforddiadwy.

Maent yn dweud un peth mewn un ardal, ac yn dweud y gwrthwyneb mewn man arall. Eu polisi cenedlaethol yw ymosod ar Lywodraeth Cymru am beidio gwneud digon dros dai fforddiadwy, tra pan fyddant mewn grym maent yn dadlau dros dorri cyllid i dai fforddiadwy.
Mae tai fforddiadwy yn fater pwysig yng Ngheredigion a rhaid i ni gwestiynu beth yw eu safbwynt ar hyn.

Sioe Aberystwyth 2009

Tywydd da, tyrfa dda – cyferbyniad llwyr â’r wythnos flaenorol mewn rali CFfI gwlyb (trueni mawr gan mai dyma un o uchafbwyntiau’r flwyddyn i nifer).

Yn y gorffennol pell, ni fu fy arbrawf â dangos defaid yn llwyddiant syfrdanol a ni allaf wneud dim ond edmygu ymroddiad a dyfalbarhad yr arddangoswyr drwy gydol y tymor sioe.

Treuliais y rhan fwyaf o’r prynhawn gydag Elin Jones AC a’r Cynghorydd Ellen ap Gwynn, Arweinydd Grŵp Plaid yng Nghyngor Sir Ceredigion, yn cymdeithasu a siarad â mynychwyr y sioe. Synopsis byr - NFU, FUW, rhesi o ddefaid, hen beirianwaith, eraill yn llongyfarch Plaid ar ganlyniad ardderchog etholiad Ewrop yng Ngheredigion, Y Sioe Frenhinol, Sioe’r Cardis i brynu crys rygbi i godi arian gan Dilys Morgan (yn enwog am ei marmaled ym Marchnad y Ffermwyr), ticedi raffl ar gyfer y digwyddiad dan sylw gan Huw Tudor, tynnu raffl y sioe ar gyfer Eisteddfod yr Urdd 2010, sgwrs gyda Dai Jones, Llanilar.

Sylwad gorau’r prynhawn “…welsoch chi’r spin Lib Dem ar ganlyniadau etholiad (Ewrop) yr wythnos ddiwethaf? Rwyf newydd weld Mark Williams ac os byddant yn defnyddio’r un spin yr wythnos hon yna bydd ‘ROCK STAR VISITS ABERYSTWYTH SHOW’ yn ymddangos yn y Tivyside.” Hiwmor iach Ceredigion, gwych!